Κυψέλες μέσα σε κορμούς, Καφηρέας. Φωτογραφία Δημήτρης Σέρελης
Η ελληνική μυθολογία μας πληροφορεί ότι η αρχαιότερη προσωπικότητα της μελισσοκομίας είναι ο Αρισταίος, ένας λαϊκός θεός που λατρευόταν με ιδιαίτερη αγάπη στη γειτονική μας Κέα. Γιός του Απόλλωνα και της νύμφης Κυρήνης, ανατράφηκε από τις Ώρες με νέκταρ και αμβροσία κι έγινε αθάνατος. Διδάχθηκε την εκτροφή των μελισσών από τις Νύμφες και οι πρώτοι άνθρωποι στους οποίους μεταλαμπάδευσε την τέχνη της μελισσοκομίας ήταν οι κάτοικοι της Κέας (Ρίσπεν, 1954).
Ο μύθος του Αρισταίου αποτελεί ένδειξη για την παρουσία συστηματικής μελισσοκομίας στα βόρεια των Κυκλάδων, στην ευρύτερη περιοχή των οποίων ανήκει η Νότια Καρυστία. Αποδείξεις όμως για τη συστηματική μελισσοκομία στον τόπο μας έχουμε στους ιστορικούς χρόνους, από τα θραύσματα πήλινων κυψελών που έχουν εντοπιστεί σε όλην την έκταση της Νότιας Καρυστίας κατά τις επιφανειακές έρευνες των αρχαιολόγων (Χυδήρογλου, 2012).
Στο πέρασμα του χρόνου, οι ονομασίες οικισμών και γεωγραφικών θέσεων έρχονται να ενισχύσουν την άποψη της ευρείας άσκησης της μελισσοκομίας στην περιοχή. Χαρακτηριστικά αναφέρονται ο οικισμός "Μελισσώνας" δηλαδή μελισσοκομείο, σε υψόμετρο 450 μέτρων στους δυτικούς πρόποδες του όρους Όχη, καθώς και ο οικισμός "Κουβέλλες" δηλαδή κυψέλες, σε υψόμετρο 80 μέτρων στα ανατολικά των Νέων Στύρων. Επίσης δεν είναι σπάνια τα αρβανίτικα τοπωνύμια που αναφέρονται στη "Μπλιέτα" δηλαδή τη μέλισσα από το αρβανίτικο "bljeta" (π.χ. "Μπλιέτα Κάβος" , "Bljeta Kavose" = το μελίσσι του κάβου), (Γιοχάλας, 2002).
Το μέλι παραγόταν συνήθως σε οριζόντιες αμφίστομες κυψέλες κατασκευασμένες από κορμούς δέντρων. Τέτοιες έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα κυρίως στην περιοχή του Καφηρέα. Μάλιστα, στον οικισμό Αραμπαλέικα στο Θύμι Καφηρέως, βρέθηκε ανάλογη κυψέλη προφυλαγμένη εντός λίθινης κιβωτιόσχημης κατασκευής από πλάκες σχιστόλιθου. Επίσης χρησιμοποιούνταν πλεκτά κωνικά μελισσοκόφινα με επίχρισμα λάσπης εξωτερικά. Τέτοια συναντιούνται κυρίως στην ευρύτερη περιοχή των Στύρων και υπολείμματα τους έχουν εντοπιστεί σήμερα στον οικισμό των Καψάλων.
Οι μεταφορές των κυψελών ακολουθούσαν την ανθοφορία της φύσης και διενεργούνταν με υποζύγια αλλά και με πλοιάρια, στους παραθαλάσσιους μελισσότοπους. Χαρακτηριστικά αναφέρεται το παράδειγμα των νησιών των Πεταλιών, στον κόλπο του Μαρμαρίου, όπου οι ντόπιοι μελισσοκόμοι μετέφεραν με πλοιάρια τις κυψέλες τους για τη συγκομιδή κυρίως Θυμαρίσιου μελιού.
Στα χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας της Εύβοιας, το καρυστινό μέλι έφτανε στην αυλή του Σουλτάνου στην Κωνσταντινούπολη, ως φόρος υποτέλειας (Nicolaidis, 1955). Μάλιστα ο τοπικός Οθωμανός αξιωματούχος διατηρούσε στο όνομα του Σουλτάνου το μονοπώλιο του μελιού, με ποινή θανάτου για όσους δε συμμορφώνονταν και προσπαθούσαν να διαθέσουν το μέλι τους αλλού (klages, 1861). Τότε είναι που έγινε φημισμένο το μέλι της Καρύστου με το όνομα "Γκιούλμπερι" δηλαδή "Ροδόμελο" ή "Ροδόμελι" στα ελληνικά. Η ονομασία του προέρχεται από το τουρκικό "Γκιούλ-Μπαλ"
(μετάφραση: ρόδο-μέλι), εξαιτίας της εξαιρετικής γεύσης και του αρώματός του, που, καθώς το γεύεται κάποιος, ανασύρει στη μνήμη του το άρωμα του τριαντάφυλλου. Δεν προέρχεται όμως αποκλειστικά από άγρια τριαντάφυλλα, όπως θέλει η παράδοση. Καθώς μαθαίνουμε από την εφημερίδα "ΚΑΡΥΣΤΙΝΗ", παράγεται με την συλλογή νέκταρ κυρίως από το άγριο τσάι και τη ρίγανη, καθώς και από άλλα βότανα, που ανθίζουν στον τόπο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες (Ρήγας, 1930).
Από τον ιστότοπο:
ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΑΡΥΣΤΟΥ
"ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΡΗΓΑΣ"
Κείμενο: Αθανασίου Ευαγγελία
